Alexander Izgorodin. Czy podstawowe stopy procentowe w strefie euro mogą powrócić do zera?
Patrząc na inflację i wskaźniki makroekonomiczne w strefie euro widać wyraźnie, że dwie obniżki podstawowych stóp procentowych nie wystarczą. Do niedawna silne przekonanie uczestników rynku, że EURIBOR nie powróci do zera jest jednak powoli podważane przez wątpliwości zasiane przez stagnację strefy euro i niemiecką gospodarkę, która coraz głębiej pogrąża się w recesji. Jak daleko Europejski Bank Centralny (EBC) jest skłonny obniżyć stopy procentowe?
Obecnie podstawowe stopy procentowe wynoszą 3,5%, a to oczywiście nie koniec historii. Na rynek powrócił wyścig o to, kto przedstawi bardziej agresywne prognozy dotyczące cięć podstawowych stóp procentowych EBC. Rynek wierzy, że EBC gwałtownie obniży stopy pod koniec 2024 r. i w 2025 r., co znajduje odzwierciedlenie w prognozach EURIBOR. Przykładowo, 3-miesięczna stopa EURIBOR, wynosząca obecnie 3,25%, ma spaść do 2,86% w grudniu tego roku, 2,35% w marcu, 2% w czerwcu i 1,79% w grudniu 2025 roku.
Niektórzy uczestnicy rynku publicznie twierdzą, że strefa euro ponownie potrzebuje zerowych stóp bazowych, co ostatnio miało miejsce podczas COVID-19.
Chociaż inflacja w strefie euro spowolniła do 1,8% we wrześniu, co jest bardzo ważnym osiągnięciem dla EBC, który zobowiązał się do 2% rocznej inflacji, problemem pozostaje inflacja usługowa, która nie zmniejszyła się w żaden znaczący sposób i nadal oscyluje wokół 4%, ale biorąc pod uwagę kulejącą gospodarkę strefy euro, będzie to problem, który zostanie przezwyciężony.
Jednak gospodarka strefy euro jest zasadniczo w stagnacji, a niemiecka gospodarka jest już w faktycznej recesji, która się pogłębia. Poglądy niemieckiego przemysłu na zamówienia są obecnie tak samo złe, jak w sierpniu 2020 r. – niemiecki przemysł działa w zasadzie w tym samym trybie, co podczas kwarantanny COVID-19. Problemy te przenoszą się na sektory przemysłowe w innych krajach UE, a także na inne sektory niemieckiej gospodarki, takie jak usługi.
Pragmatycznie rzecz biorąc, powrót do bardzo niskich stóp procentowych byłby zdrowy i korzystny dla strefy euro w celu ożywienia gospodarki. Nie sądzę jednak, by EBC odważył się osiągnąć zero bound podczas obecnego cyklu obniżek stóp procentowych.
Banki centralne, w tym EBC, nadal dobrze pamiętają eksperymenty w zakresie polityki pieniężnej przeprowadzone podczas pandemii, które doprowadziły do globalnego szoku inflacyjnego pod koniec pandemii. EBC będzie niezwykle ostrożny w obniżaniu stóp procentowych, a duża część Zarządu EBC z pewnością nie poprze idei zerowych stóp procentowych, nawet jeśli inflacja i wskaźniki ekonomiczne będą dyktować konieczność dalszych obniżek stóp procentowych.
Realne jest, że stopy bazowe w strefie euro zostaną obniżone do 2%, ale stopa bazowa poniżej 2% jest mało prawdopodobna, praktycznie nierealna: EBC obawia się nadepnięcia na tę samą grabie i wywołania drugiej fali inflacji w strefie euro.
Perspektywy dotyczące podstawowych stóp procentowych w strefie euro w 2025 r. mają dwa kluczowe elementy. Pierwszym z nich jest wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych, który prawdopodobnie spowolni, ale nie znacząco, więc podstawowe stopy procentowe w USA spadną, ale Fed nie będzie skłonny do agresywnych obniżek stóp procentowych i pozostaną one stosunkowo wysokie.
Po drugie, sytuacja w chińskiej gospodarce i jej wpływ na ceny surowców. Chińska gospodarka ostatnio coraz bardziej zwalnia: rynek nieruchomości jest w dołku, a sama gospodarka przeszła od wzrostu do stagnacji. Automatycznie miało to negatywny wpływ na ceny surowców. Jednak w ciągu ostatnich kilku tygodni chiński rząd zaczął realnie stymulować gospodarkę, obiecując dalsze bodźce typu "bazooka" (bardzo duże).
Ogłoszony do tej pory plan stymulacji gospodarczej jest niewielki i wynosi około 2% chińskiego PKB, ale na rynku krążą plotki o zbliżającym się ogromnym planie stymulacji gospodarczej o wartości 10 bilionów juanów. Pogłoski te są podsycane przez komentarze ekonomistów związanych z chińskim Ministerstwem Finansów, że teraz byłby dobry czas na podjęcie 4– 10 bilionów bodźców gospodarczych.
Pogłoski te są również podsycane przez cięcia stóp procentowych Fed: jeśli Chiny zaczną stymulować swoją gospodarkę, kapitał nie wypłynie z Chin do USA, ponieważ obie strony łagodzą politykę pieniężną. Tak więc, jeśli Chiny rozpoczną masowy bodziec gospodarczy, możemy spodziewać się wzrostu światowych cen surowców w przyszłym roku, co ograniczyłoby zdolność EBC do obniżenia stóp procentowych do zera. Jeśli chiński bodziec gospodarczy nie zadziała, EBC może być zmuszony do dalszego cięcia stóp procentowych.
Musimy być przygotowani na gwałtowny szok w prognozach rynków dotyczących stóp bazowych pod koniec tego roku i w 2025 r., a także na błyskawiczne reakcje banków centralnych na zmiany.
