Czy naturalne mleko jest "odpowiednie" do karmienia piersią?

To pytanie może wydawać się dziwne w tradycyjnej hodowli bydła, ale jeśli mówimy o jałówkach hodowlanych i najbardziej odpowiednim dla nich składzie paszy, możemy się nad tym zastanowić. Nie wspominając o wyzwaniach związanych z zapewnieniem jednolitości składu naturalnego mleka, głównym problemem jest zawartość tłuszczu w naturalnym mleku. Dla przyszłej krowy mlecznej najważniejsze jest białko do budowy mięśni. Bardzo ważne są również minerały i witaminy, których w naturalnym mleku jest zbyt mało, aby zaspokoić potrzeby nowoczesnego cielęcia. I chodzi tu o „zdrowe“ mleko nadające się do spożycia przez ludzi. Nie mówmy nawet o mleku pochodzącym od krów cierpiących na mastitis, które nadal jest podawane cielętom w litewskich gospodarstwach.

Mimo faktu, że mleko matki powinno być najlepszym pokarmem dla cieląt, w gospodarstwach mlecznych cielęta zwykle nie są karmione mlekiem matki, ponieważ otrzymują mieszankę mleka od wszystkich krów. Jednym z głównych wyzwań dla gospodarstw karmiących cielęta naturalnym mlekiem jest zapewnienie spójności składu i jakości.

Poniżej przedstawiono zalety preparatów mlekozastępczych w porównaniu do mleka naturalnego.

Zawartość składników odżywczych:

• Stały skład paszy (niezależny od okresu laktacji krowy, sezonowości i stanu fizjologicznego).

• Mniej tłuszczu niż w naturalnym mleku, a zatem mniejsze ryzyko biegunki przenoszonej przez paszę.

• Ukierunkowane na potrzeby cieląt (tłuszcz, białko, minerały...)

Ekonomia:

• Mleko można sprzedać firmie skupującej, co jest obecnie znacznie bardziej opłacalne

• Optymalizuje wzrost cieląt i produkuje najlepszą krowę mleczną w gospodarstwie.

Bezpieczeństwo:

• Zmniejsza ryzyko karmienia cieląt niewłaściwą paszą (mleko od krów z mastitis z antybiotykami)

• Łatwiejsza ochrona przed chorobami zakaźnymi przenoszonymi na potomstwo matek (np. paratuberkuloza)

• Wygodne przechowywanie, znacznie dłuższy okres przydatności do spożycia

Prostota:

• Bardziej elastyczny harmonogram karmienia (niezwiązany z czasem doju)

• Łatwiejsza organizacja harmonogramów personelu

Korzyść ekonomiczna substytutów mleka jest oczywista, biorąc pod uwagę obecne ceny skupu mleka surowego. Średnia cena skupu w czerwcu 2025 r. wyniosła 499,91 euro za tonę mleka (według MAFF), co daje 0,49991 euro za litr mleka surowego. Przygotowanie 1 litra substytutu mleka przy cenie proszku wynoszącej, powiedzmy, 2,60 euro/kg, kosztuje tylko 0,35 euro. Różnica jest oczywista.

Jak wybrać preparat mlekozastępczy dla mojego cielęcia?

W dzisiejszych czasach dostępność preparatów mlekozastępczych na rynku jest tak duża, że hodowcom coraz trudniej jest wybrać odpowiedni dla swoich cieląt. Aby to ułatwić, oto kilka ważnych kryteriów, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze.

Co to jest preparat mlekozastępczy dla cieląt?

Jest to substytut mleka krowiego, który musi zapewniać zapotrzebowanie na energię i białko dla optymalnego wzrostu cielęcia. Osiąga się to poprzez odpowiedni dobór surowców do produkcji produktu oraz poprzez zapewnienie technologii produkcji. Surowce muszą mieć określone cechy:

• Wartość odżywcza i smakowitość

• Fizyczne (rozpuszczalność, kolor, wielkość cząstek)

• Stałość dostaw i cena

Jak pozyskiwane są surowce do procesu przetwarzania mleka?

Proces ma dwie główne gałęzie:

Produkcja sera

• Produkcja masła

W ten sposób w procesie przetwarzania mleka powstają dwa główne surowce wykorzystywane do produkcji substytutów mleka: serwatka w proszku i odtłuszczone mleko w proszku.

Powszechnie produkowane są dwa rodzaje substytutów mleka:

• Na bazie odtłuszczonego mleka w proszku

• Na bazie mleka w proszku

W zależności od rodzaju preparatu mlekozastępczego podawanego cielętom, proces trawienia w jelitach różni się. Różnice w czasie trawienia prowadzą do różnic we wchłanianiu składników odżywczych.

Kiedy cielę jest karmione preparatem mlekozastępczym na bazie serwatki, preparat mlekozastępczy, który dostaje się do jego jelita, przekształca się w masę podobną do jogurtu. Taka konsystencja przemieszcza się przez jelita stosunkowo szybko (trawienie trwa około 2 godzin).

Kiedy preparat mlekozastępczy zawierający więcej niż 35% wysokiej jakości odtłuszczonego mleka w proszku jest podawany cielęciu, białko mleka kazeina koaguluje w śledzionie cielęcia i tworzy się skrzep kazeinowy (ser). Powoduje to wolniejsze trawienie (około 6 godzin) i lepsze wchłanianie nie tylko białka, ale także innych składników odżywczych, których udział procentowy podano w tabeli 2. Im wyższy procent odtłuszczonego mleka w proszku w preparacie mlekozastępczym, tym lepszy wynik.

Wpływ technologii pasteryzacji na jakość surowców

Nawet jeśli substytut mleka jest oparty na odtłuszczonym mleku w proszku, jego jakość może się znacznie różnić ze względu na ilość odtłuszczonego mleka w proszku i różne zastosowane technologie pasteryzacji, z których istnieją trzy:

• Pasteryzacja niskotemperaturowa: 72–80°C przez 15–30 sekund.

• Pasteryzacja średniotemperaturowa: 85 ° C przez 1 minutę lub 90 –105 ° C przez 30 sekund.

• Pasteryzacja w wysokiej temperaturze: 90 ° C przez 5 minut, 120 ° C przez 1 minutę lub 135 ° C przez 30 sekund.

Różnice między tymi technologiami określają wpływ temperatury na białka mleka, tj. ich rozpuszczalność, strawność i aktywność biologiczną.

Technologia wysokotemperaturowa denaturuje stosunkowo dużą część białek, zmniejsza ich aktywność biologiczną i czyni je mniej rozpuszczalnymi. W przypadku pasteryzacji w niskiej temperaturze stopień denaturacji białek jest znacznie niższy, strawność i aktywność biologiczna pozostają wysokie, a białka reagują z enzymami jak w naturalnym mleku i dobrze się rozpuszczają.

Dlatego w produkcji substytutów mleka przy użyciu odtłuszczonego mleka w proszku ważna jest nie tylko ilość tego surowca, ale także zastosowana technologia produkcji.

Składniki analityczne

Rysunek 3 przedstawia procentowy wykres składników analitycznych w substytutach mleka, który jest mniej więcej typowy dla większości produkowanych substytutów mleka.

Naprawdę ważne jest, aby znać nie tylko procentowy skład składników odżywczych w preparacie mlekozastępczym, ale także wiedzieć, jakie surowce są używane do uzyskania odpowiedniego składu:

• Białko: Źródłem białka w preparatach mlekozastępczych są surowce pochodzące z przetwórstwa mleczarskiego oraz białka roślinne (białko sojowe, gluten). W przypadku ultra-wysokiej jakości substytutów mleka w ogóle nie stosuje się białka roślinnego, a cena takich substytutów jest oczywiście odpowiednio wyższa.

• Tłuszcze: Najczęściej stosowanymi tłuszczami w substytutach mleka są tłuszcz palmowy, olej kokosowy (bardzo łatwo trawiony i wchłaniany) oraz, w mniejszym stopniu, olej rzepakowy (nieodpowiedni do stosowania w substytutach dla nowonarodzonych cieląt). Tłuszcze zwierzęce mogą być stosowane, ale są rzadziej używane ze względu na ich wyższy koszt.

• Błonnik: Zawartość błonnika jest bardzo ważna. Nowonarodzone cielęta nie powinny mieć błonnika lub powinny mieć go jak najmniej (0,00 % do 0,10 %). Należy pamiętać, że jeśli preparat mlekozastępczy zawiera białko pochodzenia roślinnego, zawartość błonnika, nawet jeśli jest niska, musi być wskazana w składzie. Tak zwany błonnik zerowy może być obecny tylko w substytutach mleka, które są produkowane bez użycia białka roślinnego.

• Pelen:

• Makroskładniki odżywcze.

• Mikroelementy.

• Witaminy: A, D, E, B, C, K3.

• Probiotyki: np. Bacillus licheniformis, Bacillus subtilis.

• Antyoksydanty: np. Proviox 50.

Ważny fakt: Wybierając inny preparat mlekozastępczy, konieczne jest sprawdzenie jego gęstości poprzez zważenie pojemnika pomiarowego zawierającego proszek (rysunek 4), ponieważ gęstość różnych preparatów mlekozastępczych, nawet pochodzących od różnych produktów tego samego producenta, może różnić się nawet o 20%, a nawet gęstość tego samego preparatu mlekozastępczego z różnych partii może również nieznacznie się różnić. Jest to bardzo ważne, ponieważ jeśli zmienisz preparat mlekozastępczy na taki o niższej gęstości, Twoje cielę po prostu nie otrzyma składników odżywczych, do których jest uprawnione zgodnie z zaleceniami żywieniowymi.

Dlaczego wyższa dzienna waga cielęcia jest korzystna?

• Im wyższa dzienna waga, tym szybciej cielę osiąga wagę odsadzeniową i tym mniej zużywa się preparatu mlekozastępczego.

• Wcześniej adaptuje się do koncentratów.

• Szybsze osiągnięcie wagi odsadzeniowej skraca wiek pierwszego wycielenia.

• 100 g więcej dziennej masy ciała prowadzi do 135– 155 litrów więcej mleka w pierwszej laktacji. Dwa badania przeprowadzone przez Soberon i Van Amburgh (2013) oraz Gersinger (2016) wykazały korelację między dzienną masą ciała a produkcją w pierwszej laktacji. Głównym tego powodem jest lepszy rozwój gruczołu mlekowego.

• Znaczenie intensywnego żywienia i dobrego wchłaniania białka jest oczywiste.

Kiedy należy odstawić cielę?

Jednym ze wskaźników jest obecność BHB (beta-hydroksymaślanu) we krwi cielęcia. Jest to ważny wskaźnik, że duży żwacz zaczyna funkcjonować i jeśli cielę ma niedobór glukozy po zaprzestaniu pojenia, będzie w stanie zapewnić sobie energię poprzez jedzenie.

Duży żwacz jest aktywny, a wątroba produkuje niewielkie ilości BHB. Przy poziomie 0,2 mmol/l we krwi cielęcia osiągany jest punkt, w którym cielę może zostać odsadzone. Oczywiście prostszym wskaźnikiem jest moment, w którym cielę zjada 2 kg paszy treściwej dziennie lub osiąga odpowiednią wagę 100–110 kg.

Podsumowując, chciałbym podkreślić, że wszystkie zwierzęta w gospodarstwie są bardzo ważne, ale wyróżniłbym cielęta, ponieważ są one przyszłością gospodarstwa.

To są zwierzęta, na których nie należy oszczędzać, wręcz przeciwnie, należy zapewnić im najlepsze możliwe warunki, karmić je tylko najwyższej jakości paszą i zapewnić im najlepszą możliwą opiekę. To, co zostanie zainwestowane dzisiaj, zwróci się później.

W razie jakichkolwiek pytań, prosimy o kontakt: Virginijus Kanapė, +370 649 76082 

>