Jaka jest sytuacja epidemiologiczna ASF w UE?

W dniu 4 grudnia 2025 r. Grupa Robocza ds. Zdrowia i Dobrostanu Federacji Łowiectwa i Ochrony Przyrody w Europie (FACE) odbyła spotkanie z Komisją Europejską w celu omówienia najnowszych informacji na temat afrykańskiego pomoru świń i ptasiej grypy. W dyskusji wzięły udział Francesca Calvetti i Iulia Delia Cohen, lekarze weterynarii z Działu Zdrowia Zwierząt DG SANTE.

Inwestycje w fermy zwierząt łownych mogą uratować sytuację w walce z ASF

Sytuacja ASF w 2014–2025

Afrykański pomór świń pozostaje szeroko rozpowszechniony w populacjach dzików, zwłaszcza w krajach bałtyckich, Polsce, Rumunii, Bułgarii i na Bałkanach.

Rok 2025 pokazuje wyraźne różnice między krajami UE. Rumunia ma szczególnie wysoką liczbę ognisk w gospodarstwach trzody chlewnej, z łączną liczbą 430 przypadków. W Estonii i na Łotwie obserwuje się zwiększoną liczbę ognisk w gospodarstwach hodujących dziki w okresie letnim. Jednocześnie w Czechach i południowych Włoszech od sierpnia 2024 r. nie odnotowano żadnych nowych przypadków i rozpoczyna się przegląd ograniczeń. Belgia i Szwecja zostały oficjalnie uznane za wolne od ASF.

Najważniejsze wydarzenia w UE w 2025 r.

W tym roku zidentyfikowano nowy obszar dotknięty chorobą w Niemczech, gdzie odnotowano nowe przypadki ASF u dzików. Nowe ognisko choroby wykryto w Chorwacji, na granicy z Serbią, która ma również wpływ na sąsiednie Węgry. Kraje bałtyckie, Polska i Chorwacja pozostają regionami najwyższego ryzyka w miesiącach letnich.

TRegulacja prawna na mocy rozporządzenia (UE) 2023/594, art. 56

Wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem tych, które mogą uzasadnić trwałą nieobecność dzików, są zobowiązane do opracowania krajowego planu działania w ciągu sześciu miesięcy. Plan ten musi określać cele strategiczne i definiować zasięg terytorialny, oceniać wielkość populacji dzików, przewidywać cele polowań i ich wpływ, planować stały monitoring, w szczególności badania padłych dzików, oraz środki bezpieczeństwa biologicznego w gospodarstwach i podczas polowań. Plan musi obejmować programy komunikacyjne i szkoleniowe oraz procedury współpracy transgranicznej.

Główne wyzwania dla ASF

Największym wyzwaniem pozostaje egzekwowanie bezpieczeństwa biologicznego na małą skalę i w gospodarstwach domowych, gdzie przepisy często nie są egzekwowane. Zarządzanie dzikami jest również wyzwaniem ze względu na ich migrację i liczebność na dużych obszarach leśnych. Ogniska chorób wywołanych przez człowieka, zwłaszcza podczas podróży między krajami, również zwiększają ryzyko. Wymagania międzynarodowych partnerów handlowych dotyczące podziału na strefy i regionalizacji są trudne do spełnienia. Nadal nie ma bezpiecznej i skutecznej szczepionki na ASF, więc środki kontroli opierają się na monitorowaniu i bezpieczeństwie biologicznym. Nowym trendem jest powrót choroby na obszary wcześniej uważane za oczyszczone, co wskazuje na luki w bezpieczeństwie biologicznym.

Wzrost liczby ognisk choroby w krajach bałtyckich, Polsce i Chorwacji latem potwierdza potrzebę wzmocnienia monitorowania zarówno dzików, jak i świń domowych. Zgodność ze środkami bezpieczeństwa biologicznego staje się kluczowym czynnikiem w zmniejszaniu ryzyka choroby. Naukowo uzasadnione zarządzanie populacją dzików w oparciu o ocenę ryzyka ma zasadnicze znaczenie dla zwalczania ASF i zapobiegania nowym ogniskom choroby. Dobrze wdrożone krajowe plany działania mogą znacznie poprawić wczesne wykrywanie choroby w krajach, w których ASF nie został jeszcze wykryty.